برای سکوت حضرت علی (ع) در واقعه پشت در ماندن حضرت زهرا (س) چه توجیهی خواهیم داشت ؟!

در هیچ منبعی ذکر نشده که حضرت علی علیه السلام پس از شهادت دخت گرامی رسول خدا صل الله علیه و اله جهت خون خواهی و گرفتن انتقام ایشان اقدامی نماید، واقعا اگر کسی به حریم خانواده ما چنین تجاوزی بکند امانش می دهیم ؟ برای سکوت حضرت علی چه توجیهی خواهیم داشت ؟

واقعیت این است که تحلیل برخی حوادث تاریخی بسیار مشکل است و هضم برخی رفتارها بسیار سنگین است. اما انگیزه‌های مختلف، انسان را به جایی می رساند که رفتارهای ناباورانه انجام دهد.

در زمان پیامبر اسلام(ص) برخی رگه‌های مخالفت با سنت نبوی و دشمنی با اهل بیت از سوی برخی یاران پیامبر(ص) دیده می شد. مانند اعتراض در صلح حدیبیه، نافرمانی از شرکت در سپاه اسامه، توهین به پیامبر(ص) در هنگام نوشتن وصیت و…

اما کسی باور نمی کرد که این تخلفات به جنایت تبدیل شود.

 
 حدیثی از امام علی(ع) و تحلیل واقعه پشت در ماندن حضرت زهرا (س):
روزی اشعث بن قیس گفت: یا علی! چرا شمشیر نکشیدی؟ علی(ع) به او فرمود:همه اهل بدر و پیش کسوتان مهاجر و انصار را به کمک خواستم ولی از آن همه مسلمان فقط چهار نفر پاسخ مثبت دادند: سلمان، ابوذر، مقداد و زبیر و از اهل بیت خودم هم کسی نداشتم که با آن بتوانم حقم را بگیرم چون حمزه در احد به شهادت رسید و برادرم جعفر هم در موته شهید شد و کسی برایم نماند مگر دو نفر ذلیل، خوار، عاجز و ناتوان، عباس و عقیل. به خاطر نبودن یار و یاور حقم را گرفتند.» (بحارالانوار، ج ۲۹، ص ۴۶۵ ، ح ۵۵ به نقل از کتاب سلیم بن قیس).

البته درباره رفتار و سیره معصومان(ع) از دو زاویه «پیش نگاه» و «پس نگاه» مى‏توان به قضاوت نشست. با نگرش «پیش نگاه» امامان – علیهم السلام – معصوم هستند و «قول، فعل و تقریر» آنان، به ویژه در مسائل مرتبط با امامت و هدایت جامعه، از هر گونه خطا و اشتباه مصون است. با پایبندى به این اصل اساسى باید به صحت رفتار و سیره امامان(ع) اعتقاد داشته، به مقدار توانایى در پى کشف اسرار و دلایل آن باشیم تا به عنوان الگو در زندگى خود به کار بندیم. بانگرش «پس نگاه» نیز مى‏توان به خردمندى و دوراندیشى امامان(ع) در موضع‏گیرى‏هاى آنان پى‏برد؛ زیرا رفتار و موضع‏گیرى امامان(ع)، با ملاحظه تأثیرگذارى در طول تاریخ و پیروزى نهایى حق بر باطل، تحقق مى‏یابد؛ اگر چه در زمان خودشان این پیروزى اتفاق نیفتد. با این نگاه، صبر و سکوت امام على(ع) فریادى رسا بر مظلومیت آن حضرت در طول تاریخ است. سکوت حضرت، زمینه سوء استفاده دشمنان را خشکاند؛ چنان که ابوسفیان حاضر شده بود با امام على(ع) بیعت و علیه خلفا اقدام کند؛ اما امام على(ع) با آگاهى و دوراندیشى دست رد برسینه آن بدخواهِ مسلمانان زد.

روزى دیگر امام على(ع) در پاسخ به حضرت فاطمه(س) فرمود: «اگر مى‏خواهى نام پدرت‏[رسول الله(ص)] همچنان باقى بماند، باید صبر کنیم».

براساس روایتى دیگر، امام على(ع) فرمود: «به خدا قسم، اگر خطر نابودى دین و بازگشت کفر و پراکندگى مسلمانان در میان نبود، این گونه صبر نمى‏کردم». (بحارالانوار، مجلسى، ج‏۳۲، ص‏۶۱)

این دو نمونه تاریخى و نمونه‏هاى فراوان دیگر حکایت از آن دارد که حساسیت زمانه اقتضا مى‏کرد، براى حفظ ظاهر اسلام، اهل‏بیت(ع) آن چنان صبر کنند و «خار در چشم و استخوان در گلو» روزگار بگذرانند.

اما نکته مهم آن است که در کنار این صبر، باید حق و حقیقت در طول تاریخ آشکار بماند و سیاهى ظلم و خیانت براى همگان آشکار شود. هنر امام على(ع) و حضرت فاطمه(س) آن بود که به گونه‏اى رنج را تحمل کردند که روسیاهى آن براى ظالمان در طول تاریخ قابل پاک شدن نباشد و وجدان هر انسان منصفى در طول تاریخ به حقانیت اهل‏بیت(ع) گواهى دهد.

به عنوان یک اصل کلى مى‏توان گفت: «هرگاه اظهار حق بامظلومیت همراه باشد، ماندگارى آن بیش‏تر خواهد بود و هر چه مظلومیت بیش‏تر باشد، تأثیر آن حق در طول تاریخ پررنگ‏تر خواهد بود.» از این رو، کشاندن امام على(ع) براى بیعت و محنت‏هاى حضرت فاطمه(س) در این زمینه از جهت تاریخى و روابط زمینى یک «تحمیل» و ظلم آشکار بود، اما از جهت ملکوتى و آسمانى یک «انتخاب» به شمار مى‏آمد. به همین جهت، برخى اهل معرفت گفته‏اند: «على(ع) را نبردند بلکه خودش رفت؛ اما به گونه‏اى که در طول تاریخ ظلم غاصبان قابل انکار نباشد.»